Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh phát biểu tại Hội thảo.

Hội thảo có sự tham dự của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh, các vị lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Bộ Ngoại giao, đại diện lãnh đạo Ban Đối ngoại Trung ương Đảng, Uỷ ban Đối ngoại Quốc hội, các bộ, ban, ngành, địa phương và các nhà khoa học.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã nghe tám bài tham luận và nhiều ý kiến phát biểu của đại diện lãnh đạo các bộ, ban, ngành, các bậc lão thành và nhà khoa học.

Các ý kiến đều nhất trí cho rằng, kể từ ngày thành lập 28/8/1945, ngành Ngoại giao Việt Nam đã có những đóng góp quan trọng đối với sự nghiệp đấu tranh vì độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc trước kia cũng như sự nghiệp Đổi mới, hội nhập và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Ngoại giao cũng góp phần to lớn trong việc củng cố và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Các nhà khoa học cũng có những góp ý về vị trí, vai trò của ngành Ngoại giao trong giai đoạn hiện nay, đồng thời chỉ ra những hạn chế cần rút kinh nghiệm cho công tác ngoại giao trong thời gian tới. Vai trò mở đường, ý tưởng đột phá

Ra đời trong bối cảnh vận mệnh đất nước ở vào thế ngàn cân treo sợi tóc, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự chỉ đạo và tham gia trực tiếp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngành Ngoại giao đã phục vụ bảo vệ chính quyền cách mạng. Trong hai cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc, ngoại giao đã phối hợp chặt chẽ với quân sự và chính trị, tranh thủ sự đoàn kết và ủng hộ quốc tế, tạo thành sức mạnh tổng hợp, đặc biệt là thắng lợi tại các hội nghị quốc tế lớn như Hội nghị Geneva, Hội nghị Paris…

Bước vào thời kỳ Đổi mới, Ngoại giao đã đóng góp tích cực vào quá trình đổi mới tư duy, chính sách phát triển, chính sách đối ngoại; triển khai quá trình bình thường hóa quan hệ với các nước, nhất là các nước lớn; từng bước đưa đất nước hội nhập vào khu vực và thế giới; góp phần tạo dựng môi trường hòa bình, thuận lợi cho phát triển, bảo vệ vững chắc an ninh Tổ quốc.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, nguyên Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam bày tỏ sự ngưỡng mộ vì những đóng góp của Ngoại giao đối với cộng đồng doanh nghiệp. Bà nói, trong thời kỳ Đổi mới, doanh nghiệp có thể phát triển được nhờ hai nhân tố. Đó là cải cách trong nước và hội nhập quốc tế của đất nước, trong đó, sự mở đường của Ngoại giao trong bang giao với các nước đã giúp doanh nghiệp tiếp cận được các nguồn lực về công nghệ, vốn và phát huy lợi thế về con người.

Nhân dịp này, bà cũng bày tỏ tri ân đến các thế hệ lãnh đạo Bộ Ngoại giao, trong đó có cố Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Cơ Thạch, cố Thứ trưởng Ngoại giao Lê Mai… đã hỗ trợ và giúp đỡ Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cũng như cá nhân bà trong những ngày đầu thành lập đơn vị.

Cùng chung nhận định, ông Lê Văn Cương, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược và Khoa học Công nghệ, Bộ Công an đánh giá cao vai trò của Bộ Ngoại giao trong “thi công các công trình kiến trúc theo thiết kế của Đảng và Nhà nước”.

Ông nói, ngoại giao Việt Nam trong 70 năm qua có thể chia thành hai giai đoạn. Giai đoạn từ năm 1954-1975, ngoại giao Việt Nam đã đạt những thành tựu rực rỡ, đạt đỉnh cao nhất của sự kết hợp sức mạnh dân tộc và thời đại. Lịch sử không có sự giả định nhưng nếu không có sự giúp đỡ của Liên Xô, Trung Quốc, nhân dân ta vẫn giành độc lập, thống nhất nhưng sẽ tốn rất nhiều xương máu, và thời gian sẽ kéo dài hơn. Giai đoạn từ năm 1975 trở lại đây, đặc biệt từ sau Đổi mới 1986, ngoại giao Việt Nam đã thu được thành tựu to lớn với những tư duy đối ngoại đột phá. Đó là những ý tưởng đầu tiên của việc Việt Nam tham gia vào ASEAN, bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ… Các ý tưởng phá thế bao vây cấm vận, hội nhập quốc tế, lực lượng ngoại giao đã đi trước một bước, nhìn xa hơn, làm tốt vai trò tham mưu cho Đảng, cho Chính phủ…

Các đại biểu và nhà khoa học cũng khẳng định, trong mọi giai đoạn, hoạt động ngoại giao luôn gắn chặt với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Hoạt động đó gồm có ngoại giao Đảng, ngoại giao Nhà nước và ngoại giao nhân dân và có sự phối hợp giữa ba binh chủng Ngoại giao, An ninh và Quốc phòng.

Thách thức phía trước

Các ý kiến tại Hội thảo cũng đã gợi mở cho các cán bộ ngoại giao hôm nay về những thách thức phía trước cũng như các biện pháp hợp tác giữa Bộ Ngoại giao với các bộ, ban, ngành liên quan.

Nêu bật tình hình thế giới và khu vực thời điểm này, các đại biểu cho rằng, thách thức lớn nhất đối với đối ngoại hiện nay là cùng lúc phải giải quyết tốt hai nhiệm vụ: giữ gìn môi trường hòa bình, tạo thuận lợi cho phát triển, đồng thời giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, an ninh Tổ quốc, trật tự an toàn xã hội. Ngoại giao trong thời gian tới cần tiếp tục chủ động, sáng tạo để phát huy sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, tận dụng xu hướng hoà bình, hợp tác, xu hướng toàn cầu hoá và sự phát triển của khoa học kỹ thuật...

Lãnh đạo các bộ, ban, ngành và địa phương cũng nêu rõ nhu cầu phối hợp với Bộ Ngoại giao trong việc thực hiện các nhiệm vụ của ngành mình. Ông Ngô Đức Mạnh, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại Quốc hội mong muốn được hợp tác chặt chẽ và hiệu quả hơn với Bộ Ngoại giao trong tất cả các lĩnh vực hợp tác, đặc biệt là thực hiện có kết quả Thỏa thuận phối hợp về công tác thông tin đối ngoại của các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài vừa được ký giữa Bộ Ngoại giao, Ủy ban Đối ngoại Quốc hội và Ban Đối ngoại Trung ương Đảng.

Ông Ngô Đức Mạnh cũng đề nghị Bộ Ngoại giao tiếp tục chỉ đạo các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài tìm hiểu và cung cấp cho Ủy ban kinh nghiệm xây dựng pháp luật của nghị viện các nước cũng như kinh nghiệm phòng ngừa và xử lý tranh chấp thương mại quốc tế để đóng góp vào hoàn thiện hệ thống pháp luật, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế của đất nước.

Trung tướng Công an Đường Minh Hưng kiến nghị, Bộ Ngoại giao phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an và các cơ quan liên quan trong tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước những nội dung có liên quan đến an ninh quốc gia như đẩy mạnh công tác thông tin đối ngoại về dân chủ, nhân quyền; phối hợp đấu tranh ngoại giao... Hai bên cũng cần tiếp tục nghiên cứu xây dựng, bổ sung quy chế thống nhất quản lý công tác đối ngoại, quy chế phối hợp giữa Bộ Ngoại giao với Bộ Công an và các bộ, ngành hữu quan trong thực hiện nhiệm vụ đảm bảo an ninh quốc gia.

Ngoài ra, các bộ, ban, ngành và địa phương mong muốn tiếp tục nhận được sự hỗ trợ và hợp tác của Bộ Ngoại giao trong công tác nghiên cứu chuyên sâu về chính trị đối ngoại, tình hình khu vực và thế giới, nhất là triển vọng của Cộng đồng ASEAN; đào tạo bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ và ngoại ngữ cho cán bộ...

Phát biểu kết luận Hội thảo, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cho rằng, những ý kiến tại Hội thảo sẽ giúp ngành Ngoại giao tiếp tục triển khai tốt hơn nữa nhiệm vụ đối ngoại mà Đảng và nhân dân giao phó. Đồng thời, Bộ Ngoại giao hiểu rõ hơn nhiệm vụ đi đầu trong công tác nghiên cứu dự báo, tham mưu chiến lược, chính sách cũng như trong kiến tạo nền tảng quan hệ với các nước, các đối tác; trong xử lý các tình huống nảy sinh, để không những tạo môi trường hòa bình, thuận lợi cho phát triển, bảo vệ Tổ quốc mà còn tham gia vào quá trình triển khai chính sách thu hút nguồn lực cho phát triển.

Thông qua Hội thảo, Bộ Ngoại giao hiểu rõ hơn những yêu cầu mà đối ngoại Đảng, đối ngoại Quốc hội; các bộ, ban, ngành, địa phương đặt ra cho Ngoại giao. Với trách nhiệm là lực lượng nòng cốt trong mặt trận đối ngoại, với đặc thù là ngành có mạng lưới rộng khắp các cơ quan đại diện trên thế giới, Ngoại giao phải chủ động, tích cực hơn nữa trong đáp ứng yêu cầu của các bộ, ban, ngành, địa phương về thông tin, về sự hợp tác phục vụ nhiệm vụ chung.

Phó Thủ tướng khẳng định, nối tiếp truyền thống, với đội ngũ cán bộ ngày càng chuyên nghiệp, với sự hợp tác và hỗ trợ chặt chẽ của các bộ, ban, ngành, địa phương, Bộ Ngoại giao sẽ nỗ lực thực hiện tốt nhiệm vụ được giao trong bối cảnh Việt Nam hội nhập ngày càng sâu rộng.

Thành tựu ngoại giao to lớn là thước đo thực tiễn, thể hiện kết quả phối hợp giữa Ngoại giao Nhà nước và Đối ngoại Đảng. Trong quá trình tăng cường và mở rộng quan hệ giữa Đảng Cộng sản Việt Nam với các đảng cộng sản, công nhân, các đảng cánh tả, các đảng cầm quyền và tham chính trên thế giới, Đối ngoại Đảng đã phát huy vai trò tạo dựng nền tảng chính trị quan trọng cho Ngoại giao Nhà nước giữa Việt Nam và các đối tác; tranh thủ sự đồng tình ủng hộ quốc tế; tăng cường hiểu biết, tin cậy, góp phần xử lý những vấn đề phức tạp nảy sinh, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quan hệ với các nước...

Chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, chúng ta đã đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác, nhất là các đối tác quan trọng đối với sự nghiệp phát triển đất nước, đưa khuôn khổ quan hệ đã xác lập đi vào thực chất. Những chuyến thăm ngoại giao của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tới Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản và những chuyến thăm của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta được triển khai rộng khắp thế giới cùng với việc chúng ta tiếp đón những nguyên thủ và lãnh đạo các nước tới Việt Nam là minh chứng hùng hồn về thế nước đang lên, vị trí của Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng được khẳng định vững chắc.

Công tác ngoại giao nói chung và đối ngoại quốc phòng nói riêng phải thể hiện được quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân là đẩy lùi và ngăn ngừa nguy cơ chiến tranh, bảo vệ môi trường hòa bình ổn định cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.

Ngoại giao phải góp phần tích cực trong thực hiện phương châm bảo vệ Tổ quốc từ xa. Để bảo vệ Tổ quốc từ xa, chúng ta phải xác định rõ đối tác, đối tượng để đề ra chính sách và sách lược cho phù hợp trong từng thời kỳ nhằm tranh thủ sự ủng hộ của các nước trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.